Το γήρας είναι μια φυσιολογική βιολογική εκφυλιστική διαδικασία που συνδέεται με την συνεχή μείωση της λειτουργικής ικανότητας των ηλικιωμένων. Σχετίζεται με τις φυσιολογικές απώλειες των λειτουργικών συστημάτων με σημαντικότερη την εξασθένηση του κεντρικού και περιφερικού συστήματος. Πιο συγκεκριμένα τα άτομα της τρίτης ηλικίας παρουσιάζουν αδυναμία στην αισθητητηριακή, οπτική και κινητική ικανότητα με αποτέλεσμα να επέρχεται διαταραχή στον έλεγχο της ισορροπίας και κατ’ επέκταση αύξηση του κινδύνου για πιθανή πτώση με σημαντικές επιπτώσεις τόσο στην σωματική όσο και στην ψυχική υγεία των ηλικιωμένων.
Σύμφωνα με έρευνες της Αμερικάνικης Γηριατρικής Εταιρείας, η πορεία της υγείας των ατόμων τρίτης ηλικίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το επίπεδο της φυσικής τους κατάστασης . Η φυσική δραστηριότητα και οι ευεργετικές της ιδιότητες , αδιαμφισβήτητα πλέον, σχετίζονται με την βελτίωση και συντήρηση της λειτουργικότητας διαφόρων συστημάτων του οργανισμού κατά την διαδικασία της γήρανσης. Συνεπώς, η ιατρική κοινότητα αλλά και πληθώρα επιστημόνων υγείας έχουν αναδείξει την ανάγκη για εξειδικευμένα προγράμματα άσκησης με στόχο την επιβράδυνση των εκφυλίσεων λόγω γήρανσης, την πρόληψη, την μείωση εμφάνισης ακόμα και θεραπείας διαφόρων νοσημάτων όπως: καρδιαγγειακά συμβάντα, εγκεφαλικά επεισόδια,υπέρταση, διαβήτης τύπου ΙΙ, χρόνιες νόσοι των πνευμόνων, διάφορες μορφές καρκίνου (παχέος εντέρου, του μαστού και προστάτη) κ.α.
Εξειδικευμένες μορφές άσκησης που έχει αποδειχθεί ότι επιδρούν ευεργετικά στις ιδιαίτερες ανάγκες του πληθυσμού αυτού, αφορούν προγράμματα ορθοσωμίας για την σταθεροποίηση , ενδυνάμωση και διατήρηση της κινητικότητας των αρθώσεων και της σπονδυλικής στήλης.Ταυτόχρονα, προγράμματαμε αντιστάσεις συγκεκριμένης έντασης και επιβάρυνσης στοχεύουν στην πρόληψη της σαρκοπενίας (απώλεια μυικής μάζας) και στην διατήρηση της οστικής πυκνότητας, ενώ ταυτόχρονα προλαμβάνεται η οστεοπόρωση, η εμφάνιση καταγμάτων και η αρθρίτιδα.
Ένα σύστημα το οποίο επίσης επηρεάζεται άμεσα κατά την γήρασνη είναι το καρδιοαναπνευστικό σύστημα. Η καρδιά είναι και αυτός ένας μυς ο οποίος αποδυναμώνεται με το πέρασμα του χρόνου. Η αερόβια άσκηση φαίνεται να προλαμβάνει την απώλεια αυτή, ενώ συντηρεί και βελτιώνει το καρδιοαναπνευστική λειτουργία αυξάνοντάς την έως και 20%. Περπάτημα μέτριας έντασης, κολύμπι, ποδήλατο με χαμηλές αντιστάσεις είναι μορφές αερόβιας άσκησης που ενδείκνυνται για άτομα τρίτης ηλικίας. Άλλες μορφές άσκησης που συνιστόνται είναι ο χορός,η κηπουρική και ορισμένα ομαδικά σπορ προσαρμοσμένα στις ικανότητες αυτής της ηλικιακής ομάδας.
Είναι προφανές λοιπόν πως η φυσική δραστηριότητα βελτιώνει μία σειρά φυσιολογικών δεικτών στην υγεία των ηλικιωμένων καθώς και τις κινητικές δεξιότητες, την ισορροπία, τον συντονισμό ενώ εξασφαλίζει την αυτονομία του ατόμου στην καθημερινότητα του .
Άσκηση και Ψυχική ευεξία.
Εκτός από σωματική ευεξία η σωματική άσκηση, με οποιαδήποτε μορφή της, επιδρά και στην ψυχολογία των ατόμων αυτών μιας και μέσω την συμμετοχής τους δίνεται η δυνατότητα κοινωνικοποίησης. Παρατηρείται μείωση του αισθήματος της μοναξιάς, του άγχους και της κατάθλιψης ενώ παράλληλα τονώνεται η ψυχολογική κατάσταση και βελτιώνεται η αυτοεκτίμηση των ηλικιωμένων.
Είναι σαφές πως η τρίτη ηλικία εντάσσεται σε μια ξεχωριστή και ευαίσθητη πληθυσμιακή ομάδα.Οποιαδήποτε άσκηση θα πρέπει να δίνεται υπο προυποθέσεις λαμβάνοντας πάντοτε υπόψιν την κατάσταση υγείας του κάθε ασκουμένου ξεχωριστά.
Τα προγράμματα θα πρέπει πάντα να εκτελούνται με σοβαρότητα και υπευθυνότητα υπό την συνεχή παρακολούθηση και καθοδήγηση και εφόσον προηγηθεί συνεννόηση με τον επιβλέπων γιατρό.
Γενικότερα η φυσική δραστηριότητα και τα προγράμματα άσκησης παρέχουν σημαντικότατα οφέλη και μειώνουν σε μεγάλο βαθμό το ποσοστό θνησιμότητας. Ενισχύουν την αυτόνομη διαβίωση του ατόμου και βελτιώνουν αισθητά την ποιότητα της ζωής του.
Βλέπουμε λοιπόν πως το γήρας δεν είναι ανασταλτικός παράγοντας και ούτε θα πρέπει να εμποδίζει την συμμετοχή των μεγαλύτερων ηλικιών σε προγράμματα άσκησης μιας και οποιαδήποτε στιγμή και αν ξεκινήσουν θα αποφέρει πολύτιμη βελτίωση στη ψυχική και σωματική τους υγεία.
Βιβλιογραφία
Hyde, M., Higgs, P., & Newman, S. (2009). The health profile of ageing populations. Chronic Physical Illness: self-management and behavioral interventions. Sección, 1, 3-27.
Kalache, A. (1999). Active ageing makes the difference. Current Opinion in Psychiatry, 12(4), 449-450.
Tinetti, M. E. (2003). Preventing falls in elderly persons. New England journal of medicine, 348(1), 42-49.
Vandervoort, A. A. (2002). Aging of the human neuromuscular system. Muscle & Nerve: Official Journal of the American Association of Electrodiagnostic Medicine, 25(1), 17-25.
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών(1998). Τα Βιολογικά αίτια της γήρανσης και τα προβλήματα της" τρίτης ηλικίας", επιστημονικές επιμορφωτικές διαλέξεις.
